jueves, 24 de noviembre de 2011

Banderak

Gaur egun banderak ez da herrialde baten ikurra probintzia, munizipio eta herrien ikurrak ere biurtu dira. Bandera makila baten jarri izan hoi da honela pertsona talde hori identifikatzen ditu.

SORRERA:

Ingalaterrako banderaren entziklopediak dioenez banderak Birmanian sortu egin ziren, baina lehen bandera dokumentatua Inperio Persan agentu zen k.a. 550 – 330 urte bitartean egabilia izan zen inperioaren sinbolo bezala. Honen ostean bandera berdina Sasadina inperioak irabili zuen 224-651 urte bitartetan, honegatik gende hugarik dio bandera hau Iraneko lehen bandera izan zela.

Europan lehenak erromatarrak izan ziren banderak erabiltzen bertananimaliak jartzen zuten eta lagio bakoitzak berea izan hoi zuen. Bandera batzuk gainera parte mobila zutenhonela animalien egoak adibidez mugitzen ziren haizearekin, metodo hori zabaltzen hasi zen eta azkenean bandera guztia mugikorra bilakatu ziren

Gero banderak beste funtzio bat hartzen hasi ziren, klase sosialak banatzeko, erligioak banatzeko, gerran taldeak banatzeko...

ESTATU BATUETAKO BANDERA

marra gorri eta zuriak ditu horizontalki: 
zuriak larru azala eta inozentzia adierazten du 
gorriak adaola eta auzardia adierazten du
urdinak zerua, atxikimendua eta justisia adierazten du

50 izar ditu 50 probintziak berea baitu.







Israeleko bandera da 1948. urtean ofisializatua, urriak 28-an ain zuzen ere. Isrrail estatu bihurtu eta bost hilabetera.

Bandera hau mogimendu sionistak sortu zuen.

Bere diseinua Talit baten antza du judutarren harropako gehigarri bat dela

Bandera honek erdian Dabid-en izarra du judutarren ikurra eta goian eta behean marra urdin bi.


1817. urtean ofisialki hartua izan zen Txilen Urriak 18-an zeahazki. Eta izar bakartia besala ezagutzen da.

Bandera hau izar zuri bat du karratu urdin batekin inguratua dagoena, karratu horren hondoan lauki zuri bat du eta azpian zati gorri bat du.

kolore urdinak zerua eta ozeano Pasifikoa adierazten du
kolore gorriak independentisten odola adierazten du
zuriak alpetako elurra adierazten du
eta azkenik izar bakarti hori Txileko hiru potereak adierazten dute: Ejekutiboa, Judiziala eta legislatiboa.

miércoles, 23 de noviembre de 2011

S.I. nazioarteko unitate sistema



Madnitudea Símboloa
Unitate 
Basikoa
Unitatearen 
Sinboloa
Longitud L metro m
Tiempo T segundo s
Masa M kilogramo kg
Intensidad de corriente eléctrica I amperio A
Temperatura Θ kelvin K
Cantidad de substancia N mol mol
Intensidad luminosa J candela cd

  • 1960. urtean sortu egin zen
  • Zer da metroa?
  • luzeera bat neurtzeko unitate bat da 39,37 azbeteren berdina dena
  • Zer da kilo gramoa?
  • Kilogramoa pisatzeko unitatea da eta ur litro baten baliokidea da
  •  Zer da segundua?
  • Denbora deurtzeko erabiltzen da eta Cesioaren elektroiak gerusa batetik bestera pasatzen tarsatzen duena 9 192 631 770 periodotan da
  •  Zelan sortzen dira unitate erlatiboak?
  • Bi oinarrizko unitate erlasionatuz, adibidez abiadura Km/min bolumena cm kubiko edo azalera cm karratu
  • Katal (kat). Unidad de actividad catalítica.
\mathrm{kat=\frac{mol}{s}}




martes, 22 de noviembre de 2011

Kirola gure gizartean

Niri arduratzen zaidan arazoa, jendeak kirola egiten duela esaten du baina ez da egia izaten. Zeren eta kirola ez egiteak gure bizitzan ondorio oso kaltegarriak ekar dezake gure gorputz fisiko eta mentalari. Badakit kirola egitea oso nekagarria izan daitekeela, edota sofan etzunda egotea askoz ere erozoagoa. Baina kirola egitea nahiz eta asko ez izan, denok egin ahal dugun ekintza osasuntsu eta merkea izan daiteke, zeren eta kirola egiteak dibertigarria, osasunarentzako ona eta gorputzaren edertasunean laguntzen digu.
Dibertsioari dagokionez, kirola egitea ekintza sozial bat izan ahal daitekenez, lagun berriak egiteko aukerak ematen du eta horrek oso ona izan daiteke. Txikia zarenean lagunak egitea oso garrantzitsua izan ohi da gizartean murgiltzeko.

Umetako lagunak betirako lagunak izateko aukera dugu eta kirol batzuetan (footbal, saskibaloia...) lagun mordoa egiteko egokia dugu. Ni adibidez, footbal eta eskupilotan ibilia izan naiz eta orain ditudan lagun asko jolasean ezagutu ditut.

Gainera gaur egungo arazo handi bat, estresa, konpontzeko aproposa izan daiteke. Kirola egitean tentsioa kentzen dela oso ezaguna da, gure denbora librean kirola egiten badugu, pozago biziko gara.

Gainera kirolarekin bat lagunekin hitz egiteko gai gehiago izan dezakegu adibidez "zelako partida jokatu dugun, noiz da hurrengo entrenamendua edo noiz elkartuko garen errebantzarako" dira horietako gai batzuk.

Hau denaz aparte, autoestimua igotzeko eta klasean adiago egoteko balio duela ikusia dut wikipedian.

Kirola egin behar den argudioak nahikoak eman ditudan arren beste asko ere gelditzen zaizkit, adibidez, osasun fisikoari loturikoak.

Kirola gorputz osoarentzat oso garrantzitsua den arren, nire ustez garrantzitsuena bihotzarentzako onurak dira. Bihotzarentzat hiru onura ekar ditzake: Lehena, bihotza handitzen du eta honela taupada bakoitzean odol gehiago bultza dezake. Bigarrena, bihotza kirolarekin indartsuagoa egiten da eta horrela taupadetan odola indartsuago bultza dezake. Eta hirugarrena, bihotzeko koipea kentzen du eta horrela eraginkorragoa izango da taupadetan. Horretaz aparte kolesterola kentzen ere laguntzen du.

Bihotza da gorputzeko zatirik inportanteenetariko bat, baina giharrak, hezurrak eta giltzadurak ere oso garrantzitsuak dira. Giharrei buruz hasten bagara, giharrak handituko zaizkigu kirola egiten badugu eta honekin indarra lortuko dugu, gainera fatiga gutxitzeko balio du kirolak eta azkenik gu arinagoak edo biziago bihurtuko gara eta honekin lurrera jausteko arrisku gutxiago izango dugu, gehienbat nagusitan jaustea larria izan daitekeenean. Giharrak indartzearekin batera hezurrak ere gogortuko ditugu horrela jausterakoan zailagoa izango da apurtzea. Eta azkenik kirolak artikulazioak lubrikatzen laguntzen digu.

Gorputzeko beste atal garrantzitsu bat birikak dira eta nola ez kirola birikentzako ere ona da. Oxigeno gehiago doa odolera, gure birikak garbitu ahal ditugu kirola egiteak, gainera kirolak arnasketan lagundu ahal digu eta honela oxigeno asko behar dugunean gure birikak ondo arnastuko dute eztul ezta itolarririk gabe.

Kirolaren beste onuretako bat kirolarekin zahartzaroa atzera dezakegu, nik ezagutzen dut agure bat 80 urte inguru dituela gutxi gora behera, Boroan bizi dena eta egunero bizikletan joaten dela bere baserrira, eta jakina oso agure osasuntsua da, bere adinerako noski.

Ekarpen fisiko eta mentalaz aparte, ekarpen estetikoak ere du. Nork ez du ezagutzen pertsona bat gimnasiora joaten dela eder egoteko. Zeren eta kirolak argal mantentzen laguntzen duela jakina da, kirolak tripan edo edonon duzun koipe akumulazioa erre egiten du, eta honekin batera gorputza definitzen laguntzen digu.

Hortaz nire konklusioa, kirola egiteak nekagarria, edota gogorra izan arren, beharrezkoa dugun gauza bat da, eta kirolak egiteak, dakarren onurak gure bizitza izugarri hobetu ahal digu.

Gainera kirola egitea leunagoa eta errazagoa izan dadin aholku batzuk emango dizuet. Adibidez: betiko aitzakiei aurre egiteko, football talde baten sar zaitezke, horrela "derrigortua" zaude entrenadendura joaten, kirolaren ostean errekonpensatzo bat jazotzea ere ez da ideia txarra, adibidez menditik bueltatzo bat eman eta hondoko herrira bazoaz bertan poteoan edo bazkari bat jan zenezake, edota natura gustuko baduzu mendira joatean biztataz disfrutatzea ere ez dator gaizki. Gainera kirola egitea ez da nekagarria izan behar, nahikoa da intentsitate txikian egitea eta horrela ez zara larregi nekatuko.

sábado, 12 de noviembre de 2011

Bizikleta

Nik gai hau oso zabala denez bizikleta motak aipatuko ditut:

Bizikletak aitzindari batzuk izan ditu adibidez Txinan, Amerikan, Egipton... baina ni zentratu egin naiz europan bizikletaren lehen arbazoa draisiana zen 1817. urtean sortua eta bere ostean jada pedaldun bizikleta sortu egin zuten 1839. urtean Kirkpatrick asmatua, baina gison onek ez zuen bere asmakizuna patentatu eta onen hondorioz Gavin Dalzell-k kopiatu egin zion 1846. urtean.

Hori pasatu ostean 1890. urtean John Boyd Dunlop bizikleten gurpilentzako kamara sortu egin zuen.

BIZIKLETA MOTAK

Bizikleta mota hugari daude baina esagunetak hauek dira:

Hiriko bizikleta:
oso erabiliak diren bizikletak dira, bizikleta sumeak eta erosoak izan hoi dira eta askotan zeztilatzo bat izaten du.




Lasterketako bizikleta:
oso bizikleta onak dira abiadura handia hartzeko, pisu gutxi dute eta gurpil estea eta handia dute. Eta sail honen barruan beste modalitate batzuk ere badaude: ciclocros, pistarako, errepidekoa...







Mendiko bizikleta:
agarre handiko bizikletak dera eta gurpil lodia izan hoi dute, nomalean lasterketako bizikletak baino pisu gehago dute eta amortiguadore onak dute.





Bizikleta estatikoa:
ginasioetan egon hoi diren bizikletak dira ez dute gurpilik izan behar geldi egoteko baitira.










Bizikleta dolesgarriak:
bizikleta nahikotxikiak dira eta oso zinpleak dira, kuadoa oso aula izan hoi du.











Hauetaz aparte beste hainbat daude:

Tandem-a: 
Bat baino gehiagorentzako bizikletak dira, bi, hiru, lau eta gehiagorentzat izan daitezke.
Bisikleta honetan lehenengokoak gidatzen du eta guztiak pedalei eragiten diete.


Bizikleta erreklinatua:
Bizikleta hau oso bitzia da, pedalak mainlarraren aurrean du eta etzunduta zoazela dirudi.





Elbarrituentzako bizikletak:
Paraplegikoa bazara edota ez baduzu hankarik eskuekin ebili ahal daiteke ere pedalkadak emanez. Eta honek hiru gurpil izaten ditu.






Erremolkedun bizikleta:
Bizikleta normalak dira baina atzean zerbait izan ohi dute garraiatzeko.







Bizikletan izan dezakezun babeza ere oso garrantzitzua izan daiteke, gehienbat errepideti zoazinean. Honetarako kaskoa jarri dezakezu honela jaustean burua babestuagua izango duzu eta bizikletan eta zure arropan gauza argitzuak edota fluorestenteak izan dezakezu besteek ikus zaitzaten. Gainera beti komenigarria izan hoi da taldean koatea.

Bizikleta gaur egun mila gauza ditu:




Hemen dagoen hirudian argi zamar ikusi ahal den arren nik esplekatuko dizuet modu labur batean:

  • Pedala
  • Biela
  • Aurreko kanbioa
  • Atzeko kangioa
  • Platerrak
  • Katea
  • Piñoiak
  • Atzeko balastak
  • Kuadroa
  • Goiko tuboa
  • Beko tuboa
  •  Gesarlekuko tuboa
  •  Goiko yaina
  • Beheko yaina

  • Gesarlekua
  • Siñina
  • Tija 

  •  Aurrekaldea
  • Manilarra
  • Teleskopioa 
  • Amortiguadorea
  •  Aurreko balasta
  • Horkila 

  •  Gurpila
  • Radioa
  • Bujea
  • Ianta
  • Kubierta 
  • Balbula 

martes, 8 de noviembre de 2011

Albert Einstein

Albert Einstein Alemaniako herri baten jaio izan zen Ulm herrian zeazki 1879-ko martxoak 14-an. baina 1896-an bere naziolitate alemana hutsi zuen. Gero suitzako nazionalitzatea artu zuen 1914. urtitik 1940.urteraino eta urte hartan, 1940. urtean amerikako estatu batuetako nazionalitatea eskuratu zuen.

Eskolan ez zen oso ona, nahiz eta matematikan eta fisikan genio bat izan beste asignaturetan ez zebilen ondo zeren eta ez zitzaion interezatzen.

1903. urtean Mileva Maric-rekin eskandu zen eta honekin hiru ume izan zituen, Bernhard Caesar Einstein, (1930-2008), fisikoa izan zen, Klaus Martin (1932-1938) eta Evelyn (n. 1941) baina asken hau adoptatua izan zen.1914 neska honetaz banatu zen eta 1919. urtean dibortziatu egin ziren. baina Eistein berriz ezkondu zen beste neska batekin.

Albert Einstein 1955. urtean hil egin zen apirilak 17-an zeazteko 76 urterekin emorragia interna batekin.

BERE EKARPENAK


  • Partaide egin zen Real Academia Prusiana de Ciencias-en 
  • 1921. urtean egin zuen bere lehen ekarpena kausa juduari
  • Eta urte berdinean 1921-ean zientziazko nobel saria irabazi zuen
  • Albert Einstein-ek bere kargu guztiak retzazatu zituen Berlinan 1933. urtean
  • 1915.urtean grabitazio indarra eta erlatibitatearen teoria orokorrean sartu zen.
  • kosmologia orokorra sortu zuen
  • relatibidade teoria agian izan zen bere ekarpen esagunenetako bat
  • baina bere azken lana  "la teoria del campo unificado" izan zen hau fisikaren gauza guztiak lotzen dituen teoria bat da.

Faraday

Faraday Irailak 22-an jaio egin zen Newington-en eta agustuak 25ean hil eginzen Londresen.

Faraday Erresuma Batuko fisiko eta kimiko ospetzu bat zen elektromagnetismoa eta elektrokimika astertu zituena.

Faradayek ez zuen ikasketa azkorik baina liburugile baten ikaslea izan zen eta lan horretan elektromagnetismoaren inguruko liburuak irakurri zituen, eta hortik dator bere jakinduria.

Faraday 1858.urtetik hil arteko etxea Erresuma Batuko etxea zen, gabernadoreak eman zion "eskerrak" emateko.

BERE DESKUBRIMENDUA

  • 1821. urtean motor elektriko bat sortu egin zuen.
  • 1831. urtean bere esperimentu nagusienak
  • indukzio elektromagnetikoa adibidez gaur eguneko basea da gure teknologian. honekin elektrizitatea lor daiteke. Eta honen inguruan lege bat sortu zuen: Elektrizitate fluxua proportzionala izango da induzituaren eta bobinaren kable kantitatearekiko.
  •  berak erakutzi zuen korronte elktrikoa kablearen kanpoaldetik doala. Honetan basatu zen Faraday.en kaiola egiteko.
  • kimikan egin zituen deskubrimentuak:
  • Faraday-k ere egindaki deskubrimenduen barruan bentzenoa dago, hau materia organiko bat da. Ziklo bat osatzen du eta bertan sei karbono atomo daude eta hiru lotura bikoitz baina hauek tartekatuak dira.
  • kloroa astertzen zegoenean beste bi kloruro karbonatu topatu zituen 
  •  betaurrekoen klistalen barianteak topatu zituen

  •  1824. urtean Londreseko sosietate Realan sartu egin zen eta hortik urte batera, gutxi gora- behera, bertako direktore izendatu zuten eta 1833. urtean kimikako irakasleari postua artu zion. Bertan jarraitu zuen lanean beste bi urtez eta garai hartan jubilatua izan zen urtero 300 libra jasos.