martes, 5 de junio de 2012

Erlojuak


Gaur egun denborari garrantzi handia ematen diogu, ezin dugulako nahi dugun guztia egin gure bizitza labur ontan. Baina denbora neurtzeko tresna bakarra dago, erlojua.

Erlojua denbora neurtzeko gizakiak asmatutako tresna da. Aspalditik erabiltzen badira ere, euren zehaztasuna hobetzen joan da, azken mendean zehaztasun ikaragarria lortuz. A.B.E.-n 1999an eginiko erloju atomikoak, NIST F1-ak hain zuzen, 20 milioi urtean segundo bakarreko gorabehera dauka.

Antzina eguzki erlojuak, eguzkiaren argiarekin kalkulatzen da, leku lizu baten zutoin txiki bat dago eta bere hitzala ikusten nehurtu al da denbora, hondarrezko erlojuak, kristal baten area sartuta dago eta kristala erdialdean finagoa da area alde batetik bestera pasatzen kalkulatzen da denbora, eta urezko erlojuak, plater batean zulo batetik ura pasatzen usten kalkelatzen da denbora, besterik ez zen ezagutzen. Baina hauek arazo bat zuten are eta urarenak noizbeinka ura berriz jarri edo erlojuari buelta eman behar zitzaion eta eguzki erlojua egunez bakarrik balio zuen.

XII. mendean erlojuei gurpil horztunak eta mailu txirrina ezarri zitzaien, eta XV. mendean bultzatzaile kiribildua. Handik aurrera erloju motak ugaldu egin ziren eta ordu arte baino neurri txikiagokoak egiten hasi ziren.

XVII. mendean Huygensek pendulua ezarri zien erlojuei, eta geroztik gutxi gorabehera gaurko egitura bera izan dute. 1940an erloju elektrikoa asmatu zen, pila elektrikoz zebilena, eta ondoren erloju elektronikoa agertu zen; zehaztasun handikoa da. Gero 1954an erloju molekularra eta atomikoa sortu ziren; horietan energia kanpoko eraginik gabeko eremu elektromagnetikoetan beti modu berean sortzen denez gero, zehaztasun handiz neur daiteke denbora.


Tuenti eta Facebook-en arazoak

Gaur egun bizitza erdia dugu sare sozial horien barruan, eta honi denbora asko ematen diogu gure bizitzan. Baina denbora asko eman arren komentarioak idasten, chatean hitzegiten eta abar ez dakigu sare sozialak dakarten eragozpenak.

Arazo hau larria denez arazo batzuk adieraziko dizuet:

  • Lehendabizi honelako sare sozialetan dagoen informazioa ez da beti egia izaten, batzutan naita egiten den arren batzuk kontua arin egin nahi dutelako ez dute eskatzen dena ondo irakurtzen.
  • Bigarrenez jarritako informazio guztia publikoa biurtzen da ez dago zekreturik.
  • Azkenikkontu faltzuak ere egin daitezke, kontuz hauei zer esan dezakezun.